ÇAYKARA’DA RUS İŞGALİ VE BİR KESİT

ÇAYKARA’DA RUS İŞGALİ VE BİR KESİT

Necati Ağıralioğlu

GİRİŞ

TRABZON VE HAVALİSİNİN İŞGALİ

TÜRK ORDUSUNUN KARŞI SALDIRISI VE 23 HAZİRAN 1916

ÇAYKARA’DA RUS İŞGALİNDEN BİR KESİT

SONUÇ

 GİRİŞ

Her yıl 23 Haziran günü Sultanmurat Şehitliğinde şehitleri anmak için Trabzon Valiliği tarafından bir devlet töreni düzenlenir. Bu dönemle ilgili bazı olayları tarih şuuru açısından hafızalarda taze tutmak için bu yazı hazırlanmıştır. Önce 1. Cihan Harbinde Türkiye ile ilgili önemli olayların başlıkları kronolojik olarak çıkarılmış ve Tablo-1’de gösterilmiştir.

Tablo -1 1. Cihan Harbinde Türkiye ile ilgili önemli olayların kronolojik sırası

28 Haziran 1914  Saraybosna Suikastı 28 Temmuz 1914 Avusturya-Macaristan, Sırbistan'a savaş açtı. 1 Ağustos 1914    Almanya Rusya'ya savaş açtı.                               Türkiye genel seferberlik ilan etti.                                Almanya Fransa'ya savaş açtı.                                İngiltere Almanya'ya savaş açtı.                                Avusturya-Macaristan Rusya'ya savaş açtı.                                Goeben ve Breslau gemileri Çanakkale'de.                                Japonya Almanya'ya savaş açtı. 1 Kasım 1914        Rusya Türkiye'ye savaş açtı.                                İngiliz-Fransız donanmasının Çanakkale'nin dış tabyalarını bombardımanları.                                Fransa ve İngiltere Türkiye'ye savaş açtı.                                Cihad-ı Ekber ilanı. Rus donanmasının Trabzon'u bombardımanı.                                İngilizler’ in Basra'yı almaları. 2 Aralık 1914        Sarıkamış harekâtının başlaması. 28 Ocak 1915        İngilizler ‘in Çanakkale'yi geçme kararı. 3 Şubat 1915         Birinci Kanal Harekâtı.   18 Mart 1915         Fransız ve İngilizler ‘in Çanakkale'ye yaptıkları deniz saldırısının başarısızlığı. 22 Nisan 1915       Müttefikler ‘in Gelibolu'ya çıkarma yapmaları. 2 Mayıs 1915        Van'ın Rus ve Ermeniler tarafından işgali. 5 Ağustos               İtalya'nın Türkiye'ye savaş açması. 18 Nisan 1916        Rusların Trabzon'u alması. İngilizler ‘in Kut ül-Amere'de teslim olmaları. 2 Haziran 1916      Mekke şerifi Hüseyin'in Osmanlı devletine karşı ayaklanması. 1 Temmuz 1916      İkinci kanal harekâtı. 27 Ağustos 1916     Türkiye'nin Romanya'ya savaş açması. 1 Şubat 1917           Türker’in Kut-ül Amare'yi kaybetmeleri. 19 Mart 1917          Rus Çarı'nın tahtını bırakması. Çar'ın tutuklanması. Birinci Gazze savaşı. 2 Nisan 1917            İkinci Gazze savaşı. 9 Ocak 1918            Türk ordusunun Doğu Anadolu'da ilerlemeye başlaması. 17 Şubat 1918          Akçaabat’ın kurtuluşu. 24 Şubat 1918          Trabzon'un kurtuluşu. 27 Şubat 1918          Çaykara’nın kurtuluşu. 28 Şubat 1918          Of’un kurtuluşu. 2 Mart 1918              Rize’nin kurtuluşu. 3 Mart 1918               Erzurum'un geri alınması. 12 Mart 1918             Erzurum’un kurtuluşu. 5 Nisan 1918              Van'ın geri alınması. Batum'un alınması. Kars'ın geri alınması. 18 Nisan 1918            Van’ın kurtuluşu. 12 Eylül 1918             Bakü'nün İngilizlerden geri alınması. İngilizlerin Filistin'e genel saldırısı. İngilizlerin Şam'ı alması. 2 Ekim 1918               İngilizlerin Halep'i alması. Türkiye ile Mondros Mütarekesi.

TRABZON VE HAVALİSİNİN İŞGALİ

Çaykara yöresindeki ailelerden göçü sürdürebilecek erkek bulunan hanelerin çoğu Bayburt- Kelkit güzergâhı ile batıya kaçmış, geride bazı hanelerde yaşlılar, çocuklar ve kadınlar kalmıştı. Zaten 1914 yılında ilan edilen seferberlikle ülkedeki bütün eli silah tutabilecek erkekler askere alınmıştı.

Trabzon Valiliği Ordu’ya aktarılmış. Rize 9 Mart 1916’da, Of ve Çaykara ise 31 Mart 1916’da Rus birlikleri tarafından istila edilmişti. Trabzon Merkezi 18 Nisan 2016’da Rus Ordusu tarafından işgal edilmiş. Sahilden güneye doğru ilerleyen Rus Birlikleri Çaykara köylerini kontrol altına almıştı.

Mayıs 2016’da Türk Ordusu Trabzon ve yöresini kurtarmak için güneyden Kop Cephesinden başlayarak taarruza geçmiş, fakat başarılı olamamış ve pek çok şehit vererek geri çekilmek zorunda kalmıştı.

TÜRK ORDUSUNUN KARŞI SALDIRISI VE 23 HAZİRAN 1916

1916 Nisan ayında o zaman Tuğgeneral olan Fevzi Çakmak Doğu Cephesi 3 ncü Bölge Komutanlığına atanmıştır. Kendisi Doğu Cephesinde yaşanan olayları tuttuğu günlüklerde ayrıntılı bir şekilde yazmıştır. Daha sonra bu günlükleri ve olayların değerlendirmelerini 686 sayfalık bir kitap haline getirmiştir (Tetik, 2010).

Türk Ordusu, 2016 Haziran ayında Trabzon ve yöresini Rus işgalinden kurtarmak için harekete geçmişti. Bu olayla ilgili Mareşal Fevzi Çakmak’ın  “Of İstikametinde Karşı Saldırımız ”alt başlıklı yazısı aynen aşağıya alınmıştır.

 

352 BÜYÜK HARPTE ŞARK CEPHESİ HAREKÂTI

Of İstikametinde Karşı Saldırımız (bkz. Kroki - 58)

3 ncü Ordu Komutanı Vehip Paşa’yla Gümüşhane’de verdiği­miz karar üzerine, Bayburt’un kuzeyinde birliklerimizi toplamaya başladık, Ruslar da aynı şekilde bir saldırıya hazırlanıyorlardı.

19   Haziran 1916

9 ncu Tümen 9 taburla, 13 ncü Tümen 6 taburla Hart’ta (Aydıntepe) top­landılar.

20   Haziran 1916

Ben karargâhımla Hart’ın kuzeyindeki Akkoyunlu yaylasına geldim. Ordu Komutanı Vehip Paşa da Hart’a gelmişti. Rus keşif tayyareleri, Kop ve Tercan üzerinde uçtular.

21   Haziran 1916

Hart’a gelen kuvvetler, Akkoyunlu’da toplandılar. Sahil Müfre­zesinde, Hortokop ve Zanha’da ateş muharebeleri oldu.

22   Haziran 1916

Sabaha karşı 60 kilometrelik cephede, îpsil (Arpaözü) - Piştokli - Kazıklı Hanları arasındaki Rus mevzilerine yapılan gece baskınıyla taarruz

ALTINCI KONFERANS 353

başladı. 29 ncu Alay 1 nci Tabur, 4 ncü Tabur ve Milo Taburu So­ğanlı Dağlarının kuzeyinden 2122 rakımlı tepedeki siperlere; 13 ncü Tümen 4 ncü Alayı Limonsuyu Hanlarının kuzeyindeki Yurttepe’ye; 9 ncu Tümen 26 ncı Alay, Mador Dağının güneydoğusundaki Yarım­ca ve Arpalı Tepelerine başarılı baskınlar yaptılar. Kısa sürede Rus si­perlerini ele geçirerek, 1000’den fazla esir aldılar. 33 ncü Tümen Bah­çecik - Salarot’a saldırdı fakat iki plaston taburu artçılarıyla kendile­rini koruyarak, Boğalı’dan Mador Dağına çıkmayı başardılar.

Ziyaret Tepe Müfrezesi, 34 ncü Tümen, Kolaşe - Santa - Piştokli güney sırtlarını ele geçirdi. Piştokli kilisesinde savunma ya­pan plastonlar, söktürülemediler. Koleşa ve Santa’nın kuzeyinden plastonların yaptıkları karşı taarruzlar uzaklaştırıldı. 4 ncü Alay, Sultan Murathanı’na kadar ilerledi. Orada Rusların yaptıkları kuvvetli tahkimat karşısında 50-100 m mesafede durmak ve siper kazmak zorunda kaldı. 9 ncu Tümen ile 33 ncü Tümen Polot - Mador Dağlarındaki Rus kuvvetlerine karşı gece de muharebeye devam ettiler. Burada yöre halkından Hacı Mecid’in kurduğu 40 kişilik bir gönüllü müfrezesi' halktan çevik kişilerle, silah ve cep­haneyle takviye edilerek Polot Dağına, Karadere’nin sarp yamaç­larından, yalnız yöre halkının bildiği patikalardan, geceleyin gön­derildi. Plastonların hiç beklemedikleri noktadan arkalarına düşen bu gönüllü müfrezesi, Rusları şaşkınlığa uğrattığı sırada, cepheden hücuma kalkan askerlerimiz mevziye girdiler. Ruslar birçok kayıp ve esir bırakarak kuzeye çekilmeye mecbur oldular.

23  Haziran 1916

Sabahleyin 9 ncu Tümen Mador’u, 33 ncü Tümen de Polot’u işgal ettikten sonra Rusları takip ederek kuzeye doğru ilerlediler. 4 ncü Alay, Sultan Murathanı sırtlarını, topçu ateşinin korumasında ele geçirdi. Mevzileri bombalayan topçumuz, Rusları siperlerin içi­ne gömmüştü. Bini aşan ölü ve bir hayli esir alınmış, dört makineli tüfek ele geçirilmişti. Burada 11 nci ve 15 nci Plaston Taburlarıy­la drujinler çok fazla hırpalanmışlardı. 29 ncu Alaya bağlı iki ta­bur ile Milo Taburu, Rusları şiddetle takip ederek, Solaklı Deresi

356 BÜYÜK HARPTE ŞARK CEPHESİ HAREKÂTI

boyunca Of istikametinde Hatırpazar’a (Hadipazarı) kadar ilerlediler. Burada bir takım kuvvetimiz bir dere içinde sıkıştırdığı bir drujin (Rus) bölüğü­nün tamamını esir aldı. Piştokli manastırı ele geçirilerek, Rus kar­şı taarruzları uzaklaştırıldı. Bugünkü muharebelerde ve takiplerde 500 kadar esir alındı. İki günde alınan esir sayısı 1500’e ulaşmış­tı. Düşmanın kayıpları da bu sayının iki katıydı.

Sahil bölgesinde de saldırıya geçilerek, Hızır Nebi ile Kurutepe arasındaki Rus siperleri baskınla ele geçirildi. 18 nci Tümen cep­hesine, Hortokop siperlerine karşı yapılan Rus baskınları uzaklaş­tırıldı. Karşı taarruzla Hortokop’un doğusundaki Gospodyos ma­nastırı alındı. Rus taarruzları tamamen püskürtüldü.'

24   Haziran 1916

Rusları takip devam etti. 34 taburlu Liyahof Grubunun, özel­likle sol kanadı hepten bozguna uğramıştı. Bugün 33 ncü Tümene katılan Albay Galatalı Şevket’e Hart bölge komutanlığı görevini verdim. Ruslar, Masat ileri mevzilerine baskınlara başladılar. Sahil Müfrezesinin soluna ve Karaabdal’a art arda baskınlar yapıldı. Hepsi püskürtüldü. Hortokop’un doğusunda, Kınalıköprü baskını da uzaklaştırıldı. Hızır Nebi ve Hortokop siperlerini Ruslar, sürek­li bombaladılar. Grandük Nikola’ya Rusya’dan gönderilen ve bu­gün gelen iki zırhlı otomobil müfrezesinden biri 5 nci Kolorduya verildi. Kelkit muharebelerinde bu zırhlı otomobillerin hareketle­rini göreceğiz. On iki süvari bölüğü, 6 top kuvvetindeki Sibirya Kazak Tugayı, 2 nci Türkistan Kolordusuna geri verildi. Ayrıca iki Kazak alayı da 5 nci Kolorduya bağlandı. Erzurum’da Ordu ihti­yatında 50 tabur, 23 süvari bölüğü ve 72 top kaldı.

25   Haziran 1916

Cephede sis olmasına rağmen harekete devam edildi. Hatıpazarın’dan Çokarohsa’ya (Uğurlu) çekilen düşman artçıları sıkıştırıldılar. Sul­tan Murathanı’ndan Kaçalak Tepesine doğru ilerledik. Polot’un kuzeyinden çekilen Ruslar, Horyan’da kıstırıldılar. Plastonlar, Karadere’nin batısında Foşa’dan Pervane’ye doğru çekiliyor ve

  

ALTINCI KONFERANS 357

artçıları takip olunuyordu. Piştokli’nin kuzeybatısındaki Gümüşki Han ileri birliklerimiz tarafından ele geçirildi.

26   Haziran 1916

Sis vardı. Kuzey cephesinin sağında Haldizen’in (Demirkapı) doğusunda  Diktaş – Pente(Yente) gönüllü kuvvetler tarafından ele geçirildi. Mador Dağının kuzeyinde Ağaçbaşı yaylasındaki Rus kuvvetleri, Soğuksu hanlarına çekilmeye mecbur edildi. Horyan’ın doğusunda Gono Deresi yamaçlarında tutunmak isteyen plastonlar, perişan bir hal­de uzaklaştılar. Rusların 5 nci Hudut Alayının karşı saldırısıyla Gümüşki Handa bulunan keşif bölüğümüz, Kazıklı hanları’nın kuzeyinde Çatalkaya’ya çekildi. Hortokop’un doğusundaki Gos- podyos manastırına yapılan Rus taarruzu püskürtüldü.

27   Haziran 1916

2 nci Plaston Tugayı son ihtiyatını harcayarak Gonor’un güne­yindeki Kapontaşı’ndaki bölüğümüzü geri sürdü. Mevziye sokulan 60 nci Alay 2 nci Taburun karşı taarruzuyla plastonlar yüzgeri edildiler. Hatıpazarı civarına baskın yapan Ruslar ise kolayca püs­kürtüldü.

28   Haziran 1916

Kop cephesinden gelen 60 nci Alay, Hart cephesine verildi. 9 ncu Tümen, Mescit yaylasının doğusunda Şaphane’de toplandı. Buradan Trabzon’a yeni bir darbe hazırlanıyordu. Rusların faali­yetleri arttı. 17 nci Türkistan Alayının Masat’ın güneyinde Akdağ’a yaptığı baskın sonuçsuz kaldı. Ruslar, Kaledere - Muşangas’ı devamlı bombalamaya başladılar. 15 nci ve 17 nci Plaston ta­burları, drujinleri takviye ederek, Kaçalak Tepesinin güneyine ya­naştılar. 11 nci Süvari Alayını geri sürüp Sultan Murathanı’nın 6 km kuzeyine kadar yaklaştılar. Sahil bölgesinde, Hızır Nebi Kaya­sını yoğun bombardımandan sonra 123 ncü Tümen ele geçirdi. İki Rus muhribi Giresun’u bombaladı, birkaç kayığı tahrip etti.

358 BÜYÜK HARPTE ŞARK CEPHESİ HAREKÂTI

29   Haziran 1916

60 ncı Alayın, Harmankolu - Kabantaşı hattında 36 saat süren muharebenin sonunda topçu ateşi korumasında yaptığı saldırıda bomba ve süngü hücumlarına dayanamayan 2 nci Plaston Tugayı dağılarak kaçtı. 60 ncı Alay 7 subay, 150 asker kaybetti. Rusların karşı taarruzda verdikleri kayıplar çok daha fazlaydı. Gümüşki Hanının güneyinden Çataltepe’ye karşı, Rus 5 nci Hudut Alayının giriştiği dört taarruz da püskürtüldü. Masat cephesinde ise Akdağ’da bulunan 17 nci Türkistan Alayının, Sarıgöl taburumuza karşı yaptığı taarruz kırıldı. Ruslar ışıldakla, Kaledere Tepesini ay­dınlatarak tahkimat yapılmasını engelliyorlardı. Haldizen’in do­ğusunda Baliköy’e düzenlenen baskınla, drujinler buradan kaçırtıl­dılar. Böylece, Baliköy - Karaabdal arasındaki kuzey cephesi 110 km olmuştu. Bu geniş cephenin her tarafında zayıf olan Ruslar, özellikle Karadere yönünde tamamen bozguna uğramışlardı. Rus cephesi yarılmıştı. Solaklı Deresinde Of istikametinde, drujinler, yaban domuzlarını gönüllüler geliyor sanıyor ve geceleri paniğe kapılıp kaçıyorlardı. Şaphanede toplanan 9 ncu Tümen, başarılı bir saldırıyla Trabzon’a girebilirdi. Ruslar bu tehlikeyi görerek, 1 nci Kars Alayını hızla Trabzon’a sevk ettiler. Oranın savunmasını tek başına General Schawertz’e bırakarak müstahkem bir mevki yapmaya başladılar.

30   Haziran 1916

Sultan Murat Hanının kuzeyine yanaşan plastonlar ve drujin­ler, bizim 4 ncü Alayın topçu ateşi korumasında yaptığı süngü hü­cumuyla dağıtıldılar. Kaçalak Tepesine kadar takip edildiler. Bu te­peye çıkan ileri birliklerimiz, denizi görünceye kadar ilerlediler. Of sahiline iki saatlik bir mesafe kalmıştı. Ruslar, Of’ta paniğe kapıl­mışlardı. Rus genel karargâhı bile kaygılanmış, bizzat Çar tarafın­dan karşı saldırı emri verilmişti. Sahilde, İskefiye ve Kulkandoz’da çarpışmalar kesilmedi. Santa’ya yanaşan Rus birlikleri uzaklaştırıldılar. Ruslar, Of tarafına kaçarken, Müslüman köylüler…….”

23 Haziran 1916’da Sultanmurat Hanlarında şehit düşen askerlerimize Allah’tan rahmet diliyorum. Hayatlarının baharında, yılın en uzun günlerinde, yemyeşil yaylalar ve çiçekler içinde bu vatanı korumak için canlarını vermişlerdir.

ÇAYKARA’DA RUS İŞGALİNDEN BİR KESİT

Rus Birlikleri Çaykara-Eğridere Mahallesi Toko (Tok) Kabanında karargâh kurmuşlar. Temmuz aynın ortalarına gelinmiş. Tarlalarda mısırlar boy atmış. Gönüllüler yer yer Rus müfrezelerine pusu kurmakta, saldırmakta ve çatışmalar çıkmaktadır.

Eğridere Mahallesinden olan ve Halen İstanbul’da ikamet eden iş adamı 1945 doğumlu Kemal Yaşar Anlatıyor:

“Babamın babası Hacı Mustafa’nın işgal sırasındaki hikâyesini 1954 yılında vefat eden Babaannem Fatma Yaşar’dan çocukluğumda sık sık dinlemiştim”.

(Hacı Mustafa Yaşar (o zamanlar aile nüfusta Hacımehmetler olarak geçer) Eğridere Köyü, Cami Mahallesindeki evinde yaşamaktadır. Kendisi âlimdir ve bir odada raflar dolusu kitapları ile öğrenciler yetiştirmektedir. Rusça ve Farsça bilmektedir. İşgal sırasında göç etmemiş ve evinde kalmıştı. Korkudan evin ahırda yemek yapılır, değirmene gidilemezmiş. Geceleri etraftaki evlerin kadınları ve çocukları Mustafa Hoca’nın evine sığınır ve ahırda gizlice mısır ekmeği pişirirlermiş. Bölge dışına çıkamayan mahallelilerin hemen hemen hepsi oradaymış. Bu ekmeklerden ve hazırladıkları yemeklerden etraftaki gönüllü savaşçılara da gizlice verirlermiş.)

“Bir gün 3 Rus askeri ve bir rütbeli evimize (Mustafa’nın evine) geldiler:

Mustafa’ya “- Asker sevkiyatımız var. Etrafta bir çete var mı ?”diye sormuşlar.

Mustafa “- Çete yok” demiş.

“Daha sonra Rus Karargâhından çıkıp yukarıya doğru hareket eden 100 kişilik bir Rus birliğine Çaykaralar’ın evinin aşağısındaki yarda 3 milis pusu kurmuş ve birliği çapraz ateşine tutmuş. Çıkan çatışmada Ruslar çok zayiat vermişler. Yaralıları toplamışlar. Bir gönüllü de şehit düşmüş. Mahalleliler o şehidi Eğrilere Merkez Caminin yanındaki mezarlığa defnetmişler.

 Ruslar bu işi soruşturmaya başlamışlar ve birisi bu milisleri Hacı Mustafa Hoca’nın koruduğunu ve beslediğini gammazlamış.

Aradan 10-20 gün geçmiş. Ruslar Hacı Mustafa’yı gelip evden almışlar. Sarıklı Mustafa Hoca evden ayrılırken babaanneme “Belki ben gelemem”  demiş.

3 Rus askeri Mustafa’yı evden yaklaşık 2 kilometre uzakta, orman içindeki Galinos Değirmenlerine götürmüşler. Orada ensesine bıçağı dayamışlar. Kesmeye başlamışlar. O sırada Mustafa “Beni bırakın” diye yalvarıyormuş. İki tanesi “Onu bırakalım” diyormuş, üçüncü kabul etmiyormuş. Bir tanesi “Bize birer saat verirsen seni bırakırız”, demiş.  Mustafa bu şartı kabul etmiş. Mustafa istenen saatler için söz verince onu bırakmışlar. Mustafa ensesindeki yarayı sarığıyla bağlayıp kanamayı durdurmaya çalışarak eve doğru yürümüş.  Eve yaklaşırken evdeki kadınlar Mustafa Hocayı görmüş yüzünün rengi ile beyaz gömleğinin renginin aynı olduğuna şaşırmışlar. Ve Mustafa geride 5 yetim bırakarak 40 güne kalmadan ölmüş”.

SONUÇ

Burada Birinci Dünya Harbinde Doğu Anadolu’da, Kafkasya’da ve Doğu Karadeniz’de Rus işgali dolayısıyla yaşananlardan küçük bir dilim verilmiştir. Gerçekte 1. Dünya Harbinde Şark Cephesinde yüz binlerce askerimiz şehit düşmüş ve yüz binlerce sivil bulundukları topraklardan göç etmek zorunda kalmıştı. Göç edenler yollarda açlık, susuzluk ve bulaşıcı hastalıklardan, hatta eşkıyalardan kırılmıştı. Ölenlerin hepsine rahmet diliyoruz. Göçtükleri yerlerde malsız mülksüz, evsiz barksız olan bu insanlar sefil olmuşlardı. İşgal altındaki topraklarda kalanlar ise düşman askerinin süngüsü altında çeşitli hakaret, zulüm ve işkencelere maruz kalmışlardı. Bu toprakların düşman istilasından korunmasını ve bir daha işgal görmemesini niyaz edelim.

Birinci Dünya Harbinde Doğu Cephesinde yaşanan olayların çoğu insanlar tarafından bilinmiyor ve bilinenler de yazılmıyor. Birinci Dünya Harbinde Ağrı, Ardahan, Artvin, Bayburt, Bingöl, Bitlis, Elazığ, Erzurum, Gümüşhane, Hakkâri, Iğdır, Kars, Muş, Rize Trabzon ve Van vilayetleri Rus – Ermeni kuvvetleri tarafından temelli yerleşmek niyetiyle işgal edilmişti. Bu olayların insanların hafızalarında yaşatılabilmesi için pek çok yazı, kitap yazılmalı ve film hazırlanmalıdır.

KALE DAĞI

KALE DAĞI (17 Nisan 2018)

1.       Bir çocukluk hayalim var, düzünde at koştursam,
        Karşıma çıkıyor, bir heyula gibi heybetin.

                                               xxx

2.       Dik yontulmuş surlarına, Hakkı vekil yaparsan

       Zelzeleye kara, sele, tayfuna yok minnetin.

                                               xxx

3.       Orman Canlo, çayır Mezit, palak Batır’ın olsun,

       En güzeli sana kalmış, sarıçiçek kısmetin.

                                                               xxx

4.       Asker, amir, âdem, bekçin, kimsen olmasın varsın,

       Kuş ve geyikle sadece, kurt ve yaban halvetin.

                                                               xxx

5.       Köy ve yayla evlerini kuzeyine alırsan,

       Hem soranın, hem bilenin kıblesisin milletin.

                                               xxx

6.      İnsan ruhunu yüceltme kuralına uyarsan,

Gezgini uçuruver fezaya, varsa kudretin.

                                                               xxx

7.      Tur ve Sina, Uhut, Hira dağlarını sorarsan,

Birbirinden ayırmak zor, selamı var herkesin.

                                                               xxx

8.       Hiç mezarın yok bilirim, sen bu sözden cayarsan,

       Benden bir yer esirgeme, belki biter hasretin.

Necati Ağıralioğlu (17 Nisan 2018)

Şekil 1 İki burcu ve kemeri görünen Kale Dağı

Şekil 2 Demirkapı Köyü, arkasında Mezit Çayırı, en arkada Kale Dağı

Şekil 3 Kale Dağı doğusundaki Batır Dağı

Şekil 4 Doğudan batıya doğru Batır, Kale ve Sarıçiçek dağları (soldan sağa doğru)

Şekil 5 Kale Dağının bir burcu ve kuzeyindeki Büyükyayla

Şekil 6 Kale Dağı, kuzeyindeki Büyükyayla ve Mezit Çayırı

Şekil 7 İki burcu ve kemeri görülen Kale Dağı ve kuzeyinde Mezit Çayırı

Şekil 8 Kale Dağı

Şekil 9 Kale Dağının bir tepesi